Tóm tắt kế hoạch hành động kinh tế tuần hoàn của EU

Kế hoạch Hành động Kinh tế Tuần hoàn (Circular Economy Action Plan) được Ủy ban Châu Âu thông qua vào tháng 3 năm 2020, là một phần trong Thỏa thuận Xanh Châu Âu (European Green Deal). Đây là chiến lược dài hạn nhằm thúc đẩy tăng trưởng bền vững, giảm áp lực lên tài nguyên thiên nhiên, và đạt mục tiêu trung hòa carbon vào năm 2050, đồng thời bảo vệ đa dạng sinh học.

Mục tiêu chính của kế hoạch là tạo ra một nền kinh tế tuần hoàn, trong đó tài nguyên được sử dụng hiệu quả và tái sử dụng tối đa, từ giai đoạn thiết kế sản phẩm đến quản lý chất thải. Các hành động cụ thể được chia thành những lĩnh vực chính sau:

1. Biến sản phẩm bền vững thành tiêu chuẩn

Kế hoạch đặt trọng tâm vào việc đảm bảo các sản phẩm được thiết kế để có tuổi thọ cao hơn, dễ sửa chữa, tái sử dụng và tái chế. Một số đề xuất bao gồm:

• Thiết lập yêu cầu bắt buộc về tính bền vững cho tất cả sản phẩm lưu hành tại EU.
• Thúc đẩy sử dụng vật liệu tái chế, giảm phụ thuộc vào tài nguyên nguyên sinh.
• Loại bỏ sản phẩm dùng một lần và tăng cường sản xuất hàng hóa có thể tái chế hoàn toàn.

2. Trao quyền cho người tiêu dùng và mua sắm công

Kế hoạch nhấn mạnh vai trò của người tiêu dùng trong việc thúc đẩy kinh tế tuần hoàn:

• Thông tin minh bạch: Cung cấp thông tin rõ ràng về vòng đời sản phẩm và tác động môi trường để người tiêu dùng dễ dàng đưa ra quyết định.
• Quyền sửa chữa: Đảm bảo người tiêu dùng có quyền tiếp cận dịch vụ sửa chữa và linh kiện thay thế với chi phí hợp lý.
• Hướng dẫn mua sắm công xanh: Đề cao tiêu chí bền vững trong các hợp đồng công.

3. Ngành công nghiệp trọng điểm

Kế hoạch hành động tập trung vào các ngành công nghiệp có tiềm năng tái sử dụng tài nguyên cao, bao gồm:

a. Điện tử và công nghệ thông tin

• Phát triển các thiết bị điện tử dễ tháo rời, sửa chữa và tái chế.
• Tăng cường tái sử dụng linh kiện từ thiết bị cũ.

b. Pin và xe cộ

• Đảm bảo pin được sản xuất từ vật liệu tái chế và có khả năng tái chế cao.
• Thiết lập hệ thống thu gom và tái chế pin trên toàn EU.

c. Bao bì và nhựa

• Yêu cầu tất cả bao bì phải tái chế được vào năm 2030.
• Giảm thiểu bao bì không cần thiết, đặc biệt là nhựa dùng một lần.

d. Dệt may

• Thúc đẩy sử dụng vải tái chế và giảm lãng phí trong ngành dệt.
• Cải thiện khả năng tái chế quần áo và các sản phẩm dệt may.

e. Xây dựng và tòa nhà

• Tăng cường tái chế vật liệu xây dựng, giảm thiểu sử dụng nguyên liệu mới.
• Xây dựng tiêu chuẩn xanh cho các công trình mới.

f. Thực phẩm, nước và chất dinh dưỡng

• Ngăn chặn lãng phí thực phẩm thông qua các giải pháp tối ưu hóa chuỗi cung ứng.
• Khuyến khích tái sử dụng nước thải xử lý để bảo vệ tài nguyên nước.

4. Giảm thiểu chất thải

Một phần quan trọng của kế hoạch là giảm lượng chất thải ra môi trường thông qua:

• Tăng tỷ lệ tái chế và tái sử dụng vật liệu.
• Đầu tư vào công nghệ quản lý chất thải hiện đại.
• Ban hành các quy định mới nhằm giảm thiểu rác thải xuất khẩu.

5. Thúc đẩy kinh tế tuần hoàn ở địa phương

Kế hoạch cam kết hỗ trợ các dự án kinh tế tuần hoàn tại địa phương và khu vực:

• Cung cấp tài chính và hỗ trợ kỹ thuật để triển khai các sáng kiến tuần hoàn.
• Xây dựng mạng lưới kết nối giữa các địa phương để chia sẻ kiến thức và kinh nghiệm.

6. Dẫn đầu toàn cầu

EU đặt mục tiêu trở thành người dẫn đầu trong thúc đẩy kinh tế tuần hoàn toàn cầu:

• Hợp tác với các quốc gia khác để xây dựng tiêu chuẩn bền vững.
• Hỗ trợ các nước đang phát triển áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn thông qua chuyển giao công nghệ.

7. Giám sát và đánh giá tiến độ

Để đảm bảo hiệu quả, Ủy ban Châu Âu sẽ giám sát tiến độ thực hiện kế hoạch thông qua các chỉ số đo lường như:

• Dấu chân vật liệu (Material Footprint) và năng suất tài nguyên.
• Dấu chân tiêu dùng (Consumption Footprint) để đánh giá mức độ tiêu dùng phù hợp với giới hạn của hành tinh.

Ý nghĩa của Kế hoạch

Kế hoạch Hành động Kinh tế Tuần hoàn không chỉ giúp EU hướng tới mục tiêu bền vững mà còn mang lại nhiều lợi ích:

• Tăng trưởng kinh tế: Thúc đẩy các ngành công nghiệp xanh, tạo ra việc làm mới.
• Bảo vệ môi trường: Giảm khai thác tài nguyên thiên nhiên và ngăn ngừa ô nhiễm.
• Đóng góp vào mục tiêu trung hòa carbon: Góp phần hạn chế biến đổi khí hậu.

Với kế hoạch này, EU khẳng định vai trò tiên phong trong việc chuyển đổi sang một nền kinh tế bền vững, tạo lợi ích lâu dài cho xã hội và hành tinh.